Lovćenska vila

Spomenik “Lovćenska vila” na Cetinju je jedno od najpoznatijih djela velikog crnogorskog vajara Rista Stijovića, podignut u sjećanje na Crnogorce koji su 6. januara 1916. godine, kao dobrovoljci iz Sjedinjenih Američkih Država, pritekli u pomoć svojoj domovini. Njihov je brod torpedovan i potopljen nadomak albanske luke San Đovani di Medova, u Medovskom zalivu, a od oko 500. putnika preživjelo je njih 164.

Spomenik Lovćenska vila, podignut je 1939. godine a otkriven 06. juna 1940 godine.

Risto Stijović je znalački ukomponovao u jednu cjelinu tri elementa: postament – oblika stepenaste piramide na koji se nadovezuje visoki pravougaoni stub i figuru Crnogorke – gorde i dostojanstvene žene, okrenute prema Lovćenu – simbolu slobode sa kojeg puca pogled na more u kojem su tragično stradali i Zapadu – odakle su krenuli crnogorski dobrovoljci.

Figura žene, izlivena u bronzi, savršenih je proporcija, veoma elegantna. Heroina u desnoj ruci drži mač, kojim poziva na borbu za Crnu Goru, a u lijevoj lovorov vijenac – vijenac slave, kojim kruniše ove rodoljube i njihov nenadmašni čin. Njena duga haljina slobodno pada niz vitko tijelo u perfektno obrazovanim naborima, skrivajući sve ono što bi produbilo i potenciralo njenu očiglednu ljepotu.

Figura počiva na tri stepenasto razbijene prizme, koje se nadovezuju na mirni četvrtasti stub, koji je ukrašen sa tri reljefa rađena u bronzi na kojima su slikovito prikazana tri glavna detalja iz ove tragične priče:
-na frontalnom reljefu čije su dimenzije 2,1×1,1 (m) – trenutak topljenja broda,
-na desnom reljefu trenutak napuštanja Amerike,
- na reljefu sa lijeve strane čije su dimenzije 1×1 (m) je “priča” o vječitoj borbi crnogoraca za slobodu.

Sam postament, čija je forma razbijena naizmjenično postavljenim stepenicama u pet redova, simbolično govori o kolektivnoj grobnici oblika piramide, smještenoj na dnu mora.